خبرورزشی/محمدرضا شکوهی؛ بازی با تیمی که یکی از سه تیم برتر دنیا در دهه اخیر بوده و هست و توانسته با نمایش‌های چشمگیرش فصل نوینی را در فوتبال روز دنیا رقم بزند، تیمی که با دو قهرمانی متوالی در اروپا و یک قهرمانی در جام جهانی موفق‌ترین و بهترین تیم دهه اخیر لقب گرفته و بیشتر بازیکنانش در یکی از بهترین لیگ‌های دنیا و در دو باشگاه بی‌بدیل جهان یعنی رئال مادرید و بارسلونا بازی می‌کنند، تیم‌هایی که در این سال‌ها همیشه اروپا زیر چکمه قدرت بلامنازع آن‌ها بوده است.
و حالا با این نخبه‌های فوتبال دنیا و فوتبال سراسر تهاجمی آن‌ها چگونه باید بازی کرد؟ این سؤالی است که پاسخ آن قطعاً کادر فنی تیم ملی را شدیداً به خودش مشغول کرده و برای پاسخ به آن باید عوامل زیادی را از جمله سیستم و استراتژی آن‌ها در داخل میدان و سپس نحوه استفاده کادر فنی اسپانیا از مهره‌هایش و در مرحله بعد توانایی‌های فردی و تیمی خودمان و در آخر هم راه‌های استفاده از نقاط ضعف آن‌ها و همچنین چگونگی ناکارآمد کردن نقاط قوت آن‌ها مد نظر قرار داد. مواردی که در مطلب زیر هر یک را جداگانه بررسی می‌کنیم.
۱- سیستم و استراتژی اسپانیا در مسابقات
طی چند سال اخیر این تیم در بیشتر مواقع از سیستم ۱-۳-۲-۴ استفاده کرده، ولی شرح وظایف بازیکنان این تیم با توجه به استراتژی خاص آن‌ها تعریف شده است. استراتژی‌ای که همیشه یک بازی هجومی و رو به جلو را به همراه پرس‌های سنگین در نیمه زمین حریف مد نظر قرار داده است و در این مدل بازی آن‌ها با حداکثر نفرات بازی را به زمین حریف می‌برند و با مشارکت بالای مدافعان‌شان به توسعه بازی و طراحی حملات پردامنه می‌پردازند تا عملاً نبض بازی را با مالکیت بسیار زیاد توپ در اختیار بگیرند و با رد و بدل کردن پاس‌های کوتاه و بسیار زیاد، حریف خودشان را خسته می‌کنند و در ادامه با جابه‌جایی‌های سریع و البته فراوانی که در داخل زمین انجام می‌دهند به ایجاد فضا‌های جدید و تازه می‌پردازند و فشردگی به وجود آمده توسط رقیب‌شان را از بین می‌برند.
اما اگر آن‌ها از این حربه تاکتیکی خود نتیجه نگیرند و فشردگی تیم مقابل بسیار بیشتر از حد تصور باشد نوبت به بازیکنان فوق‌العاده تکنیکی آن‌ها می‌رسد. این دسته از بازیکنان اسپانیا که اتفاقاً تعدادشان زیاد هم هست با توجه به مهارت بسیار بالایی که در کنترل توپ و همچنین قدرت دریبل‌زنی دارند شکل بازی را به تقابل‌ها یک در مقابل یک هدایت می‌کنند تا با توجه به تخصص و توانی که در این زمینه دارند از بازیکنان تیم مقابل عبور کنند و خود را به دروازه حریف برسانند و امکان گلزنی خود را افزایش دهند.
۲- نحوه استفاده از مهره‌های اسپانیا و شعاع حرکتی آن‌ها در زمین
همان‌گونه که قبلاً گفته شد اسپانیا با سیستم ۱-۳-۲-۴ و شرح وظایف خاصی در زمین بازی می‌کند و در این میان شعاع حرکتی بازیکنان داخل زمین نقش تعیین کننده‌ای دارد و با توجه به این موضوع در این بخش به استقرار بازیکنان اسپانیا در زمین و شعاع حرکتی آن‌ها می‌پردازیم. البته لازم به یادآوری است که گویا کادر فنی اسپانیا قصد دارد برای این بازی با سیستم هجومی ۲-۵-۳ بازی کند، ولی چه آن‌ها از این سیستم استفاده کنند یا سیستم‌های دیگر باید گفت: نحوه حرکت بازیکنان در داخل زمین و استراتژی تعیین شده در این زمینه تأثیرگذار است و نه سیستم؛ بنابراین در مطلب زیر ابتدا نحوه استقرار بازیکنان در داخل زمین و شعاع حرکتی آن‌ها را که بیشتر مورد استفاده بوده، بررسی می‌کنیم.
این تیم در زمان مالکیت توپ و تدارک حمله بسیار بالا بازی می‌کند و ابتدا خود را به نیمه زمین حریف می‌رساند و سپس قدم اول آن‌ها در بازیسازی با دو مدافع میانی آن‌ها آغاز می‌شود و با توجه به شعاع حرکتی راموس و پیکه آن‌ها تا قوس میانه زمین حریف حرکت می‌کنند تا به نوعی در نقش هافبک میانی ظاهر شوند. در قدم بعدی و با حرکت همزمان دو مدافع کناری اسپانیا به جلو، عرض لازم برای حمله ایجاد می‌شود و با توجه به شعاع حرکتی بسیار طولانی این دو بازیکن تیم حریف به عقب رانده می‌شود و حالا در این زمان معمولاً اینیستا کمی به عقب می‌آید، از فضای ایجاد شده برای طراحی حمله استفاده می‌کند و با توجه به تکنیک بسیار زیاد این بازیکن، حتی اگر او تحت فشار هم قرار بگیرد، معمولاً او به راحتی موفق به عبور از مدافع روبه‌رویش می‌شود و البته تقریباً همین شرح وظایف برای بوسکتس و دیگر هافبک میانی اسپانیا هم وجود دارد و آن‌ها با رفتن به فضای جدید «شکاف لازم»را برای بردن توپ در اختیار می‌گیرند و این یعنی یک قدم دیگر اسپانیایی‌ها به دروازه حریف نزدیک‌تر می‌شوند. در فاز بعدی سه عنصر بسیار تهاجمی و تکنیکی اسپانیا که در عمق قرار دارند، وارد بازی می‌شوند تا پروسه نزدیک شدن آن‌ها به دروازه حریف اوج بگیرد و در این زمان و در صورت تجمع مدافعان حریف، دو بازیکن و مدافع کناری اسپانیا که در لب خط حضور دارند، به کار گرفته می‌شوند تا فشردگی ایجاد شده در این منطقه از بین برود و در صورت عدم امکان بازی با این دو نفر، دو هافبک میانی آن‌ها آماده دریافت و پاس رو به عقب می‌شوند تا با این روش همچنان اسپانیا در حمله و در یک‌سوم دفاعی حریف حاضر باشد و همچنان مالکیت توپ در اختیار آن‌ها باشد و در آخر همان‌گونه که گفته شد، اگر این تیم از شیوه و پاسکاری‌های سریع و جابه‌جایی‌های فراوان خودش سودی نبرد، رو به استفاده از تکنیک فردی و فوق‌العاده بازیکنان خودش که در ترکیب دارد، می‌آورد تا گره کار باز شده و آن‌ها به هدف خود برسند.
۳- مهره‌های بسیار تکنیکی و کارگشای اسپانیا
و، اما این مهره‌های تکنیکی که در صورت به بن‌بست رسیدن اسپانیا در گل زدن می‌توانند کار را تغییر دهند، چه کسانی هستند؟ در خط دفاعی تا حدودی کارواخال و با توان بالاتر آلبا دیده می‌شوند. در خط هافبک ابتدا بوسکتس را می‌بینیم که به رغم بازی به عنوان هافبک دفاعی از تکنیک خوبی بهره می‌برد و می‌تواند در مصاف‌های یک در مقابل یک معمولاً برنده بیرون بیاید. در پست هافبک تهاجمی ۳ مهره بسیار تکنیکی و یا به نوعی تکنیکی‌ترین بازیکنان دنیا را می‌بینیم که در عبور از یک یا دو مدافع و حتی بیشتر از این هم کاملاً توانمند هستند. آندرس اینیستا، ایسکو و داوید سیلوا که در این زمینه فوق‌العاده هستند و در خط حمله هم دیگو کاستا علی‌رغم خشونت و زمختی که در بازی‌اش دیده می‌شود و همچنین آسپاس که فصل بسیار خوبی را سپری کرد، قرار دارند که آن‌ها هم بسیار در این زمینه توانمند هستند.
۴- توانایی فردی و تیمی ما
در گام بعدی و بعد از برسی شیوه بازی و مهره‌های اسپانیا باید به تیم خودمان و توانایی‌هایش در تقابل با این حریف پرقدرت نگاه کنیم. مسلماً در کار گروهی، شاخص اصلی تیم ملی سازماندهی بسیار خوب و عالی ما در امور دفاعی است. موردی که به بارزترین ویژگی تیم ملی از زمان کی‌روش بدل شده. در تمام دنیا ایران را با این توانمندی ویژه‌اش می‌شناسند و به آن احترام می‌گذارند. در بخش بعدی و توانایی فردی هم خوشبختانه از مهره‌های بسیار خوبی بهره می‌بریم که همگی آن‌ها از لحاظ روحی و روانی هم در سطح مطلوبی قرار دارند و از روحیه فداکارانه خوبی هم بهره می‌برند؛ بنابراین با توجه به توانایی فردی و تیمی که در تیم ملی دیده می‌شود، می‌توان گفت که به رغم فاصله زیادی که اسپانیا با ما و همچنین کشور‌های دیگر دارد، باید به این گفته کی‌روش که گفته «جوری بازی خواهیم کرد که در پایان بازی اسپانیایی‌ها به بازیکنان ایران احترام بگذارند» ایمان داشته باشیم و امیدوار باشیم که باز هم یک نمایش مطلوب مثل آنچه مقابل آرژانتین (نایب‌قهرمان جام جهانی در سال ۲۰۱۴) داشتیم را رقم بزنیم. موردی که به رغم دشواری‌اش شاید شدنی باشد.
۵- نقاط ضعف و چگونگی ناکارآمد کردن نقاط قوت اسپانیا
در بخش آخر این بررسی باید ببینیم چگونه می‌توان نقاط قوت اسپانیا را مهار کرد و سپس باید به این توجه کرد که این تیم چه نقطه ضعفی دارد که می‌توان از آن بهره برد. مسلماً در بخش نخست و ناکارآمد کردن نقاط قوت اسپانیا، کار بسیار سختی در پیش داریم چرا که این تیم با توجه به نقاط قوت و مثبت فراوان (از جمله حفظ توپ بی‌نظیر، سرعت بالای بازی، سرعت انتقال توپ سریع، فول‌پرس‌های موفق و سنگین، پاسکاری‌های مطمئن، تدارک حمله عالی، موقعیت‌سازی فراوان، دوندگی مناسب، جابه‌جایی زیاد در داخل میدان، تکنیک ناب فردی، برنامه‌های عملی مناسب برای گلزنی و موارد مثبت بسیار زیاد دیگر) که دارد، راه سختی خواهیم داشت و عملاً امکان کمرنگ کردن این نقاط قوت وجود نخواهد داشت، اما در سوی دیگر و استفاده از نقاط ضعف اسپانیا شاید و البته باز هم تأکید می‌کنیم شاید بتوان از فضای پشت سر دو مدافع کناری این تیم استفاده کرد و رؤیای رسیدن به دروازه اسپانیا را از این مناطق از بازی جست‌وجو کرد.
و حالا با این نخبه‌های فوتبال دنیا و فوتبال سراسر تهاجمی آن‌ها چگونه باید بازی کرد؟ این سؤالی است که پاسخ آن قطعاً کادر فنی تیم ملی را شدیداً به خودش مشغول کرده و برای پاسخ به آن باید عوامل زیادی را از جمله سیستم و استراتژی آن‌ها در داخل میدان و سپس نحوه استفاده کادر فنی اسپانیا از مهره‌هایش و در مرحله بعد توانایی‌های فردی و تیمی خودمان و در آخر هم راه‌های استفاده از نقاط ضعف آن‌ها و همچنین چگونگی ناکارآمد کردن نقاط قوت آن‌ها مد نظر قرار داد. مواردی که در مطلب زیر هر یک را جداگانه بررسی می‌کنیم.
۱- سیستم و استراتژی اسپانیا در مسابقات
طی چند سال اخیر این تیم در بیشتر مواقع از سیستم ۱-۳-۲-۴ استفاده کرده، ولی شرح وظایف بازیکنان این تیم با توجه به استراتژی خاص آن‌ها تعریف شده است. استراتژی‌ای که همیشه یک بازی هجومی و رو به جلو را به همراه پرس‌های سنگین در نیمه زمین حریف مد نظر قرار داده است و در این مدل بازی آن‌ها با حداکثر نفرات بازی را به زمین حریف می‌برند و با مشارکت بالای مدافعان‌شان به توسعه بازی و طراحی حملات پردامنه می‌پردازند تا عملاً نبض بازی را با مالکیت بسیار زیاد توپ در اختیار بگیرند و با رد و بدل کردن پاس‌های کوتاه و بسیار زیاد، حریف خودشان را خسته می‌کنند و در ادامه با جابه‌جایی‌های سریع و البته فراوانی که در داخل زمین انجام می‌دهند به ایجاد فضا‌های جدید و تازه می‌پردازند و فشردگی به وجود آمده توسط رقیب‌شان را از بین می‌برند.
اما اگر آن‌ها از این حربه تاکتیکی خود نتیجه نگیرند و فشردگی تیم مقابل بسیار بیشتر از حد تصور باشد نوبت به بازیکنان فوق‌العاده تکنیکی آن‌ها می‌رسد. این دسته از بازیکنان اسپانیا که اتفاقاً تعدادشان زیاد هم هست با توجه به مهارت بسیار بالایی که در کنترل توپ و همچنین قدرت دریبل‌زنی دارند شکل بازی را به تقابل‌ها یک در مقابل یک هدایت می‌کنند تا با توجه به تخصص و توانی که در این زمینه دارند از بازیکنان تیم مقابل عبور کنند و خود را به دروازه حریف برسانند و امکان گلزنی خود را افزایش دهند.
۲- نحوه استفاده از مهره‌های اسپانیا و شعاع حرکتی آن‌ها در زمین
همان‌گونه که قبلاً گفته شد اسپانیا با سیستم ۱-۳-۲-۴ و شرح وظایف خاصی در زمین بازی می‌کند و در این میان شعاع حرکتی بازیکنان داخل زمین نقش تعیین کننده‌ای دارد و با توجه به این موضوع در این بخش به استقرار بازیکنان اسپانیا در زمین و شعاع حرکتی آن‌ها می‌پردازیم. البته لازم به یادآوری است که گویا کادر فنی اسپانیا قصد دارد برای این بازی با سیستم هجومی ۲-۵-۳ بازی کند، ولی چه آن‌ها از این سیستم استفاده کنند یا سیستم‌های دیگر باید گفت: نحوه حرکت بازیکنان در داخل زمین و استراتژی تعیین شده در این زمینه تأثیرگذار است و نه سیستم؛ بنابراین در مطلب زیر ابتدا نحوه استقرار بازیکنان در داخل زمین و شعاع حرکتی آن‌ها را که بیشتر مورد استفاده بوده، بررسی می‌کنیم.
این تیم در زمان مالکیت توپ و تدارک حمله بسیار بالا بازی می‌کند و ابتدا خود را به نیمه زمین حریف می‌رساند و سپس قدم اول آن‌ها در بازیسازی با دو مدافع میانی آن‌ها آغاز می‌شود و با توجه به شعاع حرکتی راموس و پیکه آن‌ها تا قوس میانه زمین حریف حرکت می‌کنند تا به نوعی در نقش هافبک میانی ظاهر شوند. در قدم بعدی و با حرکت همزمان دو مدافع کناری اسپانیا به جلو، عرض لازم برای حمله ایجاد می‌شود و با توجه به شعاع حرکتی بسیار طولانی این دو بازیکن تیم حریف به عقب رانده می‌شود و حالا در این زمان معمولاً اینیستا کمی به عقب می‌آید، از فضای ایجاد شده برای طراحی حمله استفاده می‌کند و با توجه به تکنیک بسیار زیاد این بازیکن، حتی اگر او تحت فشار هم قرار بگیرد، معمولاً او به راحتی موفق به عبور از مدافع روبه‌رویش می‌شود و البته تقریباً همین شرح وظایف برای بوسکتس و دیگر هافبک میانی اسپانیا هم وجود دارد و آن‌ها با رفتن به فضای جدید «شکاف لازم»را برای بردن توپ در اختیار می‌گیرند و این یعنی یک قدم دیگر اسپانیایی‌ها به دروازه حریف نزدیک‌تر می‌شوند. در فاز بعدی سه عنصر بسیار تهاجمی و تکنیکی اسپانیا که در عمق قرار دارند، وارد بازی می‌شوند تا پروسه نزدیک شدن آن‌ها به دروازه حریف اوج بگیرد و در این زمان و در صورت تجمع مدافعان حریف، دو بازیکن و مدافع کناری اسپانیا که در لب خط حضور دارند، به کار گرفته می‌شوند تا فشردگی ایجاد شده در این منطقه از بین برود و در صورت عدم امکان بازی با این دو نفر، دو هافبک میانی آن‌ها آماده دریافت و پاس رو به عقب می‌شوند تا با این روش همچنان اسپانیا در حمله و در یک‌سوم دفاعی حریف حاضر باشد و همچنان مالکیت توپ در اختیار آن‌ها باشد و در آخر همان‌گونه که گفته شد، اگر این تیم از شیوه و پاسکاری‌های سریع و جابه‌جایی‌های فراوان خودش سودی نبرد، رو به استفاده از تکنیک فردی و فوق‌العاده بازیکنان خودش که در ترکیب دارد، می‌آورد تا گره کار باز شده و آن‌ها به هدف خود برسند.
۳- مهره‌های بسیار تکنیکی و کارگشای اسپانیا
و، اما این مهره‌های تکنیکی که در صورت به بن‌بست رسیدن اسپانیا در گل زدن می‌توانند کار را تغییر دهند، چه کسانی هستند؟ در خط دفاعی تا حدودی کارواخال و با توان بالاتر آلبا دیده می‌شوند. در خط هافبک ابتدا بوسکتس را می‌بینیم که به رغم بازی به عنوان هافبک دفاعی از تکنیک خوبی بهره می‌برد و می‌تواند در مصاف‌های یک در مقابل یک معمولاً برنده بیرون بیاید. در پست هافبک تهاجمی ۳ مهره بسیار تکنیکی و یا به نوعی تکنیکی‌ترین بازیکنان دنیا را می‌بینیم که در عبور از یک یا دو مدافع و حتی بیشتر از این هم کاملاً توانمند هستند. آندرس اینیستا، ایسکو و داوید سیلوا که در این زمینه فوق‌العاده هستند و در خط حمله هم دیگو کاستا علی‌رغم خشونت و زمختی که در بازی‌اش دیده می‌شود و همچنین آسپاس که فصل بسیار خوبی را سپری کرد، قرار دارند که آن‌ها هم بسیار در این زمینه توانمند هستند.
۴- توانایی فردی و تیمی ما
در گام بعدی و بعد از برسی شیوه بازی و مهره‌های اسپانیا باید به تیم خودمان و توانایی‌هایش در تقابل با این حریف پرقدرت نگاه کنیم. مسلماً در کار گروهی، شاخص اصلی تیم ملی سازماندهی بسیار خوب و عالی ما در امور دفاعی است. موردی که به بارزترین ویژگی تیم ملی از زمان کی‌روش بدل شده. در تمام دنیا ایران را با این توانمندی ویژه‌اش می‌شناسند و به آن احترام می‌گذارند. در بخش بعدی و توانایی فردی هم خوشبختانه از مهره‌های بسیار خوبی بهره می‌بریم که همگی آن‌ها از لحاظ روحی و روانی هم در سطح مطلوبی قرار دارند و از روحیه فداکارانه خوبی هم بهره می‌برند؛ بنابراین با توجه به توانایی فردی و تیمی که در تیم ملی دیده می‌شود، می‌توان گفت که به رغم فاصله زیادی که اسپانیا با ما و همچنین کشور‌های دیگر دارد، باید به این گفته کی‌روش که گفته «جوری بازی خواهیم کرد که در پایان بازی اسپانیایی‌ها به بازیکنان ایران احترام بگذارند» ایمان داشته باشیم و امیدوار باشیم که باز هم یک نمایش مطلوب مثل آنچه مقابل آرژانتین (نایب‌قهرمان جام جهانی در سال ۲۰۱۴) داشتیم را رقم بزنیم. موردی که به رغم دشواری‌اش شاید شدنی باشد.
۵- نقاط ضعف و چگونگی ناکارآمد کردن نقاط قوت اسپانیا
در بخش آخر این بررسی باید ببینیم چگونه می‌توان نقاط قوت اسپانیا را مهار کرد و سپس باید به این توجه کرد که این تیم چه نقطه ضعفی دارد که می‌توان از آن بهره برد. مسلماً در بخش نخست و ناکارآمد کردن نقاط قوت اسپانیا، کار بسیار سختی در پیش داریم چرا که این تیم با توجه به نقاط قوت و مثبت فراوان (از جمله حفظ توپ بی‌نظیر، سرعت بالای بازی، سرعت انتقال توپ سریع، فول‌پرس‌های موفق و سنگین، پاسکاری‌های مطمئن، تدارک حمله عالی، موقعیت‌سازی فراوان، دوندگی مناسب، جابه‌جایی زیاد در داخل میدان، تکنیک ناب فردی، برنامه‌های عملی مناسب برای گلزنی و موارد مثبت بسیار زیاد دیگر) که دارد، راه سختی خواهیم داشت و عملاً امکان کمرنگ کردن این نقاط قوت وجود نخواهد داشت، اما در سوی دیگر و استفاده از نقاط ضعف اسپانیا شاید و البته باز هم تأکید می‌کنیم شاید بتوان از فضای پشت سر دو مدافع کناری این تیم استفاده کرد و رؤیای رسیدن به دروازه اسپانیا را از این مناطق از بازی جست‌وجو کرد.
