به گزارش خبرورزشی، «غول باكو» هنوز اشباع نشده است؛ 12 سال بعد از اينكه آخرين مسابقهاش در دنياي حرفهاي شطرنج را برگزار كرد و براي هميشه رفت، گري كاسپاروف تصميم گرفته دوباره برگردد و به مصاف رقبا برود. او قرار است ماه آينده در تورنمنت سنت لوئيس در ايالت ميسوري آمريكا شركت كند و دوباره شوك بزرگي به دنياي شطرنج دهد. به اين ترتيب، دنياي مبارزه مغزها دوباره يكي از تاريخيترين ستارههايش را در حين مبارزه خواهد ديد.

اينكه كاسپاروف از لحاظ توجه رسانهاي هم ميتواند اعتبار دوچنداني به اين تورنمنت ببخشد بركسي پوشيده نيست. بشار كواتلي، رئيس فدراسيون شطرنج فرانسه در صحبتهايي كه با «لوپاريزين» داشته در اين مورد ميگويد: «از لحاظ جنبه رسانهاي، كاسپاروف يكي از 4 شطرنجبازي است كه در كنار بابي فيشر، بوريس اسپاسكي و آنتولي كارپوف، تاريخ شطرنج را تحت تأثير قرار دادهاند». البته از قرار معلوم قرار نيست كاسپاروف فقط براي جنبه تبليغاتي به اين رقابتها رود. اين موضوعي است كه بشار هم به آن اشاره ميكند: «كاسپاروف آدم مبارزي است. مطمئن هستم كه خودش را آماده ميكند و بعد وارد اين مسابقه ميشود».

تجربه ثابت كرده كاسپاروف در عرصهاي وارد نميشود مگر اينكه با تلاش و براي حفظ وجههاش هم كه شده در سطح بالا قرار بگيرد. از اين گذشته او عادت به هدر دادن وقت هم ندارد. سال 1985 او تبديل به جوانترين قهرمان تاريخ دنياي شطرنح شد؛ قهرماني كه البته مقابل يكي ديگر از نمايندههاي اهل شوروي در آن زمان، يعني آنتولي كارپوف، رقم خورد. كاسپاروف كه 22 سال قبل از آن اتفاق تاريخي در جمهوري شوروي آذربايجان به دنيا آمده بود تا 12 سالگي هنوز «كاسپاروف» نشده بود؛ هرچند كه او همان زمان هم يكي از نوابغ دنياي شطرنج بود. اسم او در آن زمان گاريك كيموويچ وينستن بود، نام پدر يهودي تبارش كه سال 1971 درگذشت. كاسپاروف نام خانوادگي مادرش كلارا بود كه بعدها آن را انتخاب كرد.

اثر هيولا

دوئلهاي كاسپاروف و كارپوف در سالهاي بعد كه همزمان با فروپاشي شوروي بود هم ادامه داشت. كارپوف در آن زمان گفت: «بيش از آنكه با همسرم وقت بگذرانم در سرم به كاسپاروف فكر ميكنم و مهياي مبارزه با او ميشوم». كاسپاروف اما يكهتازي ميكرد به قهرمانيهايش در دنيا تا 15 سال ادامه داد. پادشاه شطرنج البته در سال 2000 سقوط كرد ولي هويتش را از دست نداد. كارنامه افتخاراتش را تا سال 2005 غنيتر كرد و بعد هم كه از دنياي شطرنج خداحافظي كرد. چطور ميشود يك نفر اين همه سال بر دنياي شطرنج سلطه داشته باشد؟ دليلش شايد اين باشد كه كاسپاروف در كارش طفره نميرفت؛ او در زندگي حرفهاياش مثل يك هيولا كار و تلاش كرد و مزدش را هم گرفت.

البته اين موضوع تنها راز كاسپاروف نبود؛ ورود او به دنياي شطرنج مصادف شد با انقلابي كه در اين رشته صورت گرفت: انقلابي بر پايه دادههاي كامپيوتري. او كه البته استعداد بسيار زيادي داشت و در مكت در شوروي شطرنج را آموخته بود خيلي زود توانست خودش را با سطح عالي دنياي شطرنج وفق دهد.

كاسپاروف، مك انروي شطرنج

اگر كاسپاروف توانست با انقلاب انفورماتيك در دنياي شطرنج كنار آمده و بهره ببرد، قرباني اين داستان هم شد؛ سال 1997 او اولين قهرمان دنيايي لقب گرفت كه با يك كامپيوتر مبارزه كرد. قهرمان اسمش «ديپ بلو» بود...  بعد از 5 دور مسابقه، كاسپاروف و رقيب سايبرياش هركدام به يك پيروزي رسيده بودند؛ 3 مسابقه ديگر با نتيجه مساوي به پايان رسيد. در ششمين مسابقه كاسپاروف سرش را با 2 دست گرفت: او در 19 حركت قافيه را واگذار كرد. در آن 11 مي 1997، غول باكو قرباني «غول درونش» شد. رئيس فدراسيون شطرنج فرانسه ميگويد: «اگر ميخواست ميتوانست بازي را با نتيجه مساوي تمام شده اعلام كند ولي اشتباهي كه كاسپاروف مرتكب شد اين بود كه ميخواست برنده شود». كاسپاروف اما در مصاحبهاي كه سال 1998 انجام داد نسبت به آن شكست اين چنين واكنش نشان داد: «در حال معمول نبايد شكست ميخوردم. اطلاعات به كامپيوتر، درست در زماني كه روي سن مشغول بازي بودم با رايانهاشان بودم، داده شد».

آيا اين بهانهجويي بدي از سوي گري كاسپاروف بود؟ چندان مشخص نيست ولي مورد مشخص اينكه اين شطرنجباز اگر نخواهيم بگوييم كاراكتر بدي داشت، شخصيتي قوي و مصممي داشت. اصلاً شايد به همين خاطر بود كه لقب «پسر بد» شطرنج برايش ساخته شد. در اين برهه از قهرمان كنوني دنياي شطرنج يعني ماگنوس كارلسن به اسم بيورن بورگ نام ميبرند ولي شخصيت كاسپاروف بيشتر به روي مك انروي شباهت داشت.

مخالف تبعيد شده

رئيس فدراسيون شطرنج فرانسه خودش در رقابتهاي دانشگاهي شطرنج در سال 1981 شركت كرده است. بشار كه در آن زمان 23 ساله بود بايد به مصاف قهرمان شوروي ميرفت. او ميگويد كاسپاروف كه همان زمان 18 ساله بود، شخصيت ترسناكي به خودش ميگرفت: «خيلي از رقبا واقعاً ميترسيدند جلوي او بنشينند و بازي كنند. وقتي ميخواستم با او بازي كنم سعي كرد با نگاه نافذي كه داشت من را بترساند. اصلاً تحت تأثيرش قرار نگرفتم. من هم همانطور كه به من زل زده بود به چشمانش زل زدم. نگاهش را برگردانند. براي دومين بار باز چنين كاري كرد و من هم مقاومت كردم تا اينكه دوباره نگاهش را برگرداند. براي بار سوم، لبخند زد و فهميد كه مبارزه فقط روي تخته شطرنج قرار است ادامه داشته باشد».

كاسپاروف از زماني كه بازنشسته شده حكم اپوزيسيون را دارد و همواره به عنوان يكي از مخالفان سرسخت ولاديمير پوتين، مشغول فعاليتهاي سياسي شده است. او البته راهي اروپا شده و فعاليت سياسياي در روسيه ندارد. او البته هرگز استراتژي نرمي در مواجهه با مسائل نداشته است. نمونهاش، شكست در راه انتخابات رياست فدراسيون بينالمللي شطرنج (فيده) در سال 2014، مقابل يك روس ديگر به اسم كيرسان ايلوميونوف. «اگر شما با من نيستيد پس عليه من هستيد». اين واكنش كاسپاروف به آنهايي بود كه در اين راه به او رأي نداده بودند. كاسپاروف هنوز هم غرورش در زمان بروز مشكلات را حفظ كرده است.

البته رقيب بزرگ او يعني كارپوف هم به كيرسان ايلوميونوف در راه رياست بر فيده در سال 2010 باخت با اين تفاوت كه بازياش در عرصه سياسي را در روسيه زمان پوتين ادامه داد.