وصال روحانی*: از جام ملت‌های آسیای ۱۹۹۲ که در شهر هیروشیمای ژاپن برگزار شد و به نخستین قهرمانی این کشور در این رقابت‌ها منتهی شد، ۲۶ سال می‌گذرد و ماندگارترین دیدار این جام لا‌اقل از دیدگاه ما ایرانی‌ها بازی آخر در مرحله گروهی مقابل میزبانی بود که تا آن دوره هرگز جام ملت‌ها را نبرده بود و مقابل مایی ایستاده بود که سه بار این پیکار‌ها را فتح کرده بودیم. اگر بازی مساوی هم می‌شد ایران از گروهش بالا می‌رفت و علی پروین با تدابیر «سوپر تدافعی»اش این نتیجه (صفر -صفر) را تا دقیقه ۸۸ حفظ کرد، اما در این لحظه کازویوشی میورا مهاجم لعنتی (!) ژاپن که هنوز در ۵۳ سالگی فوتبال حرفه‌ای بازی می‌کند، در موقعیتی مشکوک به آفساید تک گل منجر به پیروزی این کشور و منتهی به حذف ما را زد و ایران برای نخستین بار در تاریخ شرکتش در جام ملت‌ها اصلاً از گروهش بالا نرفت و همان‌جا حذف شد.
چنان نتیجه تأسف‌باری از تیم ملی اصلاً پیش‌بینی نمی‌شد، زیرا علی پروین سلطان وقت فوتبال کشور پس از فتح کلکسیونی پایان‌ناپذیر از جام‌ها برای پرسپولیس در تیم ملی نیز به جانشینی پرویز دهداری دست به کاری بزرگ زده و ایران را با همان تدابیر دفاعی و با شکست دادن کره جنوبی در نیمه‌نهایی و کره شمالی در فینال قهرمان فوتبال بازی‌های آسیایی ۱۹۹۰ در شهر تاریخی پکن کرده بود و اهمیت آن پیروزی بدان روی فراوان‌تر از امروز بود که فوتبال بازی‌های آسیایی بر‌خلاف زمان حاضر مختص رده سنی زیر ۲۳ سال نبود و تیم‌های ملی بزرگسالان کشور‌ها در آن شرکت می‌جستند.
ایران - ژاپن؛ جنگ جذاب ابدی
این نخستین جنگ از سری پیکار‌های ابدی و جذاب فوتبال ایران و ژاپن نبود و تساوی ۱-۱ سه سال پیش‌مان در دیداری تدارکاتی در تهران نیز واپسین تلاقی ما نبوده و همینطور مسابقه دیگری در تهران که با گل‌های وحید هاشمیان برنده آن شدیم، اما فاجعه رخ داده در زمان خروج تماشاگران ورزشگاه کام‌ها را تا ابد تلخ کرد. اگر سطوح باشگاهی را ضمیمه ملاحظات خود کنیم به سیاهه قطوری می‌رسیم که انواع غم‌ها و شادی‌ها را برای ما دربر دارد. از ستیز سپاهان با اوراوارد دایاموندز ژاپن در فینال لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۷ که در مجموع دو دیدار به سود حریف تمام شد تا مصاف تلخ ۸ سال پیش‌تر (۱۹۹۹) استقلال تهران با جوبیلو ایواتا در دیدار فینال در خاک ما که ۱-۲ شکست خوردیم و هدایت آبی‌ها با ناصر حجازی فقید بود. این‌ها البته سوای دیدار نافرجام سرخ‌های تهرانی با نیسان ژاپن در فینال جام در جام ۱۹۹۲ آسیا است.
این یک راز عجیب است که چطور ژاپن رکورددار فتح جام ملت‌های آسیا (با ۴ قهرمانی) و ایران رکورددار دوم مشترک (با ۳ قهرمانی کنار عربستان) هرگز در فینال به یکدیگر برخورد نکرده‌اند و هرگاه یکی در اوج بوده دیگری در درجات پایین سیر می‌کرده و اصولاً تلاقی‌های سنگین بین ما و کره جنوبی در ۶ دوره آخر این جام بسیار بیشتر از مصاف‌هایمان با ژاپن و تعیین‌کننده سرنوشت مثبت و منفی ما بوده، اما رویارویی تازه ما و ژاپن این‌بار در قالب دو مسابقه رفت و برگشت پرسپولیس با کاشیما آنتلرز در فینال لیگ قهرمانان آسیا، فصلی تازه و حساس در دنیای برخورد‌های ما با ژاپنی‌ها خواهد بود و این یکی به جهاتی روشن و صریح از همه سخت‌تر است. دشوارتر است، زیرا فوتبال هنوز سنتی و فاقد تدارکات کافی ما را روبه‌روی نماد نخست فوتبال باشگاهی کشوری قرار می‌دهد که تشکیلات فوتبالی‌اش عالی‌ترین در سطح آسیا است.
از همان سال ۱۹۹۳ که لیگ حرفه‌ای فوتبال ژاپن به راه افتاد و امثال زیکوی معروف و برزیلی را به‌عنوان یکی از نماد‌های بارز این ورزش به آنجا بردند مشخص بود که می‌خواهند این مسابقه‌های هفتگی و رقابت‌جویی‌های حرفه‌ای را وسیله‌ای برای متعالی‌سازی کل فوتبال خود قرار دهند. محصول آن رویکرد کاملاً واضح و پیش‌روی ما است؛ ژاپن که تا قبل از سال ۱۹۹۸ هرگز به مرحله نهایی جام‌های جهانی نرسیده بود، در سال ۲۰۱۸ و در همین جام جهانی روسیه ششمین حضور متوالی‌اش را در این سطوح تجربه کرد و با بازی زیبایش در یک هشتم نهایی مقابل بلژیک تا مرز حذف کردن این «قدرت» اروپایی پیش رفت و فقط کره جنوبی با ۹ صعود متوالی از ۱۹۸۶ به بعد دستاوردی بالاتر از کشور آفتاب تابان داشته است.
درخشش کاشیما در جام باشگاه‌های جهان
کاشیما دو سال پیش هم در صحنه جام باشگاه‌های جهان خوش درخشید و با حذف قهرمان وقت آمریکای جنوبی که از کلمبیا می‌آمد، به فینال رسید و در این مرحله فقط تسلیم رئال مادرید «قدرقدرت» شد. این نشان می‌دهد سقف توان کاشیما و فوتبال باشگاهی ژاپن بالاتر از چیزی است که فقط خوشبینی‌های صرف ما قادر به بی‌رنگ کردن آن باشد و برانکو ایوانکوویچ باید اضافه بر سلاح همت و ازخودگذشتگی که البته ابزاری فوق‌العاده مؤثر است، پرسپولیس را به اسلحه بازی پیشرفته تاکتیکی و مسلط بر هر یک از فصول و بخش‌هایی در بازی رفت و برگشت مسلح سازد و فقط چشم به ذات پرتوان و جوهره غنی وجودی نفرات‌مان نداشته باشیم، زیرا در برخی موارد فقط با بازی تاکتیکی عالی و ارائه نمایش‌های سطح بالا می‌توان به هدف رسید و دوندگی صرف و همت‌های فردی هرچند ارزشمند است، اما مشکلی را حل نمی‌کند.
اتخاذ تدابیر لازم در این زمینه برای مسابقه شنبه آینده مقابل کاشیما در خانه رقیب نشان خواهد داد که چقدر برای فتح این فینال آماده‌ایم و آیا به جای درستی آمده و در اندازه‌های قهرمانی هستیم و یا فقط امواج احساسات و البته سختکوشی فوق‌العاده ما را به این قله رفیع رهنمون کرده است. اینجا فقط بحث مصدومیت‌ها و محرومیت‌ها و غایب‌ها مطرح نیست بلکه بحث کلاس و روال بازی و علم فوتبال و البته جنگ تشکیلاتی فوتبال ایران و ژاپن به میان می‌آید. ستیزی که با گذشت هر سال برای ما سخت‌تر شده، زیرا رقیب علم‌گراتر از ما بوده و ما به رغم تمامی مساعی مدرن‌گرایانه سرمربی کروات پرسپولیس هنوز از آبشخور فوتبال سنتی ایران تغذیه می‌کنیم و نه در «عمق» بلکه در «سطح» زندگی می‌کنیم و امیدواریم که بارقه‌های درخشش فردی و اعجاز‌های شخصی مشکلات‌مان را حل کند و از ناممکن‌ها، ممکن سازیم، چیزی که بسیار شیرین است، اما طبعاً همیشگی نیست.
چنان نتیجه تأسف‌باری از تیم ملی اصلاً پیش‌بینی نمی‌شد، زیرا علی پروین سلطان وقت فوتبال کشور پس از فتح کلکسیونی پایان‌ناپذیر از جام‌ها برای پرسپولیس در تیم ملی نیز به جانشینی پرویز دهداری دست به کاری بزرگ زده و ایران را با همان تدابیر دفاعی و با شکست دادن کره جنوبی در نیمه‌نهایی و کره شمالی در فینال قهرمان فوتبال بازی‌های آسیایی ۱۹۹۰ در شهر تاریخی پکن کرده بود و اهمیت آن پیروزی بدان روی فراوان‌تر از امروز بود که فوتبال بازی‌های آسیایی بر‌خلاف زمان حاضر مختص رده سنی زیر ۲۳ سال نبود و تیم‌های ملی بزرگسالان کشور‌ها در آن شرکت می‌جستند.
ایران - ژاپن؛ جنگ جذاب ابدی
این نخستین جنگ از سری پیکار‌های ابدی و جذاب فوتبال ایران و ژاپن نبود و تساوی ۱-۱ سه سال پیش‌مان در دیداری تدارکاتی در تهران نیز واپسین تلاقی ما نبوده و همینطور مسابقه دیگری در تهران که با گل‌های وحید هاشمیان برنده آن شدیم، اما فاجعه رخ داده در زمان خروج تماشاگران ورزشگاه کام‌ها را تا ابد تلخ کرد. اگر سطوح باشگاهی را ضمیمه ملاحظات خود کنیم به سیاهه قطوری می‌رسیم که انواع غم‌ها و شادی‌ها را برای ما دربر دارد. از ستیز سپاهان با اوراوارد دایاموندز ژاپن در فینال لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۷ که در مجموع دو دیدار به سود حریف تمام شد تا مصاف تلخ ۸ سال پیش‌تر (۱۹۹۹) استقلال تهران با جوبیلو ایواتا در دیدار فینال در خاک ما که ۱-۲ شکست خوردیم و هدایت آبی‌ها با ناصر حجازی فقید بود. این‌ها البته سوای دیدار نافرجام سرخ‌های تهرانی با نیسان ژاپن در فینال جام در جام ۱۹۹۲ آسیا است.
این یک راز عجیب است که چطور ژاپن رکورددار فتح جام ملت‌های آسیا (با ۴ قهرمانی) و ایران رکورددار دوم مشترک (با ۳ قهرمانی کنار عربستان) هرگز در فینال به یکدیگر برخورد نکرده‌اند و هرگاه یکی در اوج بوده دیگری در درجات پایین سیر می‌کرده و اصولاً تلاقی‌های سنگین بین ما و کره جنوبی در ۶ دوره آخر این جام بسیار بیشتر از مصاف‌هایمان با ژاپن و تعیین‌کننده سرنوشت مثبت و منفی ما بوده، اما رویارویی تازه ما و ژاپن این‌بار در قالب دو مسابقه رفت و برگشت پرسپولیس با کاشیما آنتلرز در فینال لیگ قهرمانان آسیا، فصلی تازه و حساس در دنیای برخورد‌های ما با ژاپنی‌ها خواهد بود و این یکی به جهاتی روشن و صریح از همه سخت‌تر است. دشوارتر است، زیرا فوتبال هنوز سنتی و فاقد تدارکات کافی ما را روبه‌روی نماد نخست فوتبال باشگاهی کشوری قرار می‌دهد که تشکیلات فوتبالی‌اش عالی‌ترین در سطح آسیا است.
از همان سال ۱۹۹۳ که لیگ حرفه‌ای فوتبال ژاپن به راه افتاد و امثال زیکوی معروف و برزیلی را به‌عنوان یکی از نماد‌های بارز این ورزش به آنجا بردند مشخص بود که می‌خواهند این مسابقه‌های هفتگی و رقابت‌جویی‌های حرفه‌ای را وسیله‌ای برای متعالی‌سازی کل فوتبال خود قرار دهند. محصول آن رویکرد کاملاً واضح و پیش‌روی ما است؛ ژاپن که تا قبل از سال ۱۹۹۸ هرگز به مرحله نهایی جام‌های جهانی نرسیده بود، در سال ۲۰۱۸ و در همین جام جهانی روسیه ششمین حضور متوالی‌اش را در این سطوح تجربه کرد و با بازی زیبایش در یک هشتم نهایی مقابل بلژیک تا مرز حذف کردن این «قدرت» اروپایی پیش رفت و فقط کره جنوبی با ۹ صعود متوالی از ۱۹۸۶ به بعد دستاوردی بالاتر از کشور آفتاب تابان داشته است.
درخشش کاشیما در جام باشگاه‌های جهان
کاشیما دو سال پیش هم در صحنه جام باشگاه‌های جهان خوش درخشید و با حذف قهرمان وقت آمریکای جنوبی که از کلمبیا می‌آمد، به فینال رسید و در این مرحله فقط تسلیم رئال مادرید «قدرقدرت» شد. این نشان می‌دهد سقف توان کاشیما و فوتبال باشگاهی ژاپن بالاتر از چیزی است که فقط خوشبینی‌های صرف ما قادر به بی‌رنگ کردن آن باشد و برانکو ایوانکوویچ باید اضافه بر سلاح همت و ازخودگذشتگی که البته ابزاری فوق‌العاده مؤثر است، پرسپولیس را به اسلحه بازی پیشرفته تاکتیکی و مسلط بر هر یک از فصول و بخش‌هایی در بازی رفت و برگشت مسلح سازد و فقط چشم به ذات پرتوان و جوهره غنی وجودی نفرات‌مان نداشته باشیم، زیرا در برخی موارد فقط با بازی تاکتیکی عالی و ارائه نمایش‌های سطح بالا می‌توان به هدف رسید و دوندگی صرف و همت‌های فردی هرچند ارزشمند است، اما مشکلی را حل نمی‌کند.
اتخاذ تدابیر لازم در این زمینه برای مسابقه شنبه آینده مقابل کاشیما در خانه رقیب نشان خواهد داد که چقدر برای فتح این فینال آماده‌ایم و آیا به جای درستی آمده و در اندازه‌های قهرمانی هستیم و یا فقط امواج احساسات و البته سختکوشی فوق‌العاده ما را به این قله رفیع رهنمون کرده است. اینجا فقط بحث مصدومیت‌ها و محرومیت‌ها و غایب‌ها مطرح نیست بلکه بحث کلاس و روال بازی و علم فوتبال و البته جنگ تشکیلاتی فوتبال ایران و ژاپن به میان می‌آید. ستیزی که با گذشت هر سال برای ما سخت‌تر شده، زیرا رقیب علم‌گراتر از ما بوده و ما به رغم تمامی مساعی مدرن‌گرایانه سرمربی کروات پرسپولیس هنوز از آبشخور فوتبال سنتی ایران تغذیه می‌کنیم و نه در «عمق» بلکه در «سطح» زندگی می‌کنیم و امیدواریم که بارقه‌های درخشش فردی و اعجاز‌های شخصی مشکلات‌مان را حل کند و از ناممکن‌ها، ممکن سازیم، چیزی که بسیار شیرین است، اما طبعاً همیشگی نیست.
*ایران ورزشی
