خبرورزشی/ شهراد باغستانی؛ ۱۲۵ سال از زمانی که اولین مرتبه در تاریخ فوتبال از مهاجم کاذب یا همان False ۹ استفاده شد، میگذرد. تاریخ جذاب و شگفتانگیز ابداع یک پست در فوتبال که هنوز هم در تاکتیک مربیان جای دارد و در بسیاری از مواقع هم باعث موفقیت تیمهای بزرگ شده است. نشریه «گاردین» درباره گذشته دوری که این تاکتیک برای نخستین مرتبه استفاده شد و نقش آن در فوتبال مدرن نوشته است که در ادامه میخوانید.
یک ایده قدیمی
برخی اوقات احساس میکنید هیچ چیز جدیدی در فوتبال نیست و فقط تجدیدنظر در ایدههای قدیمی را میبینید. بیش از یک قرن از زمانی که گیلبرت اوسوالد اسمیت، ملقب به «گو اسمیت» برای تیم آماتور انگلیسی کورینتیانس در نقشی بازی کرد که حالا False ۹ نامیده میشود، گذشته و آن زمان هنوز این ایده شکل نگرفته بود که هر تیم یک مهاجم نوک داشته باشد. در واقع آن زمان فکر میکردند مهاجم نوک باعث هرج و مرج در خط حمله خواهد شد.
۶۳ سال هم از زمانی میگذرد که هری جانستون، مدافع سابق تیم ملی انگلیس از حس «بینظمی مطلق» گفت، وقتی که برابر «ناندو هیدکوتی»، مهاجم مجارستان در دیداری که تیمش ۶-۳ در ومبلی برابر حریف شکست خورد، بازی کرده بود. با این حال جسی لینگارد در دیداری که منچستریونایتد در ومبلی برابر تاتنهام به میدان رفت با استفاده خوب از این تاکتیک ثابت کرد نقش مهاجم کاذب یا False ۹ هنوز توانایی غافلگیری رقبا را دارد. آنچه در مورد استفاده از مهاجم کاذب در طول زمان قابل توجه است، این است که هرگز ریشه آن مشخص نشد. هیچکس در انگلیس از بازی اسمیت کپیبرداری نکرد. زمانی در دهه ۱۹۲۰ میلادی در آرژانتین مهاجم نوک بهعنوان یک «کنداکتور» یا همان «رسانا»، پست محبوب مردم شد. با یک سیستم V شکل و با ۵ بازیکن در فاز حمله که در واقع با ظهور «برنابه فریرا» بهعنوان یک مهاجم نوک هیجانانگیزتر شد.
مهاجم کاذب در مجارستان
شاید «ماتیاس زیندلار» در اتریش هوادارانی داشته باشد، اگرچه اگر جنگ جهانی دوم نبود، بهتر دیده میشد، اما استعدادهایش در آن زمان در نقش مهاجم کاذب منحصربهفرد بودند. مهاجم کاذب در دهه ۱۹۵۰ میلادی در تیم ملی مجارستان هم استفاده شد، وقتی «مارتون بوکووی» در این تیم مربیگری میکرد. او برای مدتی در دهههای ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ در زاگرب، سبک خودش را در سالهای جنگ گسترش داد و پس از آن در بازگشت به مجارستان در تیم MTK از دو بازیکن که ایدهآلِ تاکتیکش بودند استفاده کرد که یکی از این دو بازیکن، هیدکوتی بود و دیگری «پیتر پالوتاس». همانطور در تیم ملی مجارستان هم این رویکرد را در پیش گرفت و محبوب هم شد، اما هرگز تاکتیک استفاده از False ۹ تبدیل به سبک مشخصی نشد.
از دیروز تا امروز
از دیگر موارد مشابه از قدیم تا امروز هم میتوان به آلفردو دیاستفانو، یوهان کرویف، فرانچسکو توتی، لیونل مسی و کریستیانو رونالدو (زمانی که در منچستریونایتد قبل از شکل گرفتن سبک فوتبال خودش بهعنوان یک شماره ۹ سنتی) اشاره کرد. همه آنها در بخشی از دوران حرفهایشان در نقش False ۹ بازی کردهاند و نشان دادند در این نقش غیرقابل تعویض هستند.
مهاجم کاذب در لیگ برتر انگلیس
چهار نمونه قابل توجه از مهاجم کاذب در لیگ برتر انگلیس فصل جاری وجود دارد. در لیورپول، روبرتو فیرمینو در نقش تبدیل به یک متخصص شده است. او در عمق حرکت میکند و فضا برای محمد صلاح و سادیو مانه ایجاد میشود، اما حتی لیورپول هم که موفق بوده در برخی از مسابقات این فصل برای اینکه حرکات مثلث خط حمله قابل پیشبینی است، تغییر کرده. اغلب این فصل در نقش مهاجم صلاح یا فیرمینو بازی کردهاند، اما در برخی بازیها سیستم ۱-۳-۲-۴ شده است، سیستمی که باعث میشود بازیکنهای خلاقتر در زمین بیشتر باشند و صلاح هم به گل نزدیکتر شود. در چلسی، ادن آزار یک مهاجم کاذب است؛ مثل تاکتیکی که فصل گذشته در بارسلونا مورد استفاده قرار میگرفت. این یک تاکتیک خاص برای چلسی بود که از سرعت استفاده کند. با این وجود این فصل استفاده از مهاجم کاذب در چلسی زمانی احساس شد که مهاجمان نوک نتوانستند انتظار مائوریتسیو ساری درون محوطه جریمه حریف را برآورده کنند. در منچسترسیتی، رحیم استرلینگ دقیقاً همانطور که چلسی از مهاجم کاذب استفاده کرد، به بازی گرفته شد. در زمانی که سرخیو آگوئرو مشکل مصدومیت داشت، اما سیتی میخواست با استفاده از سرعت در دیدار برابر چلسی به قلب دفاع حریف بزند. با این حال استرلینگ مسلماً به روش متفاوتی بازی میکند و او را بیشتر میتوان بهعنوان بازیکنی که در عرض حرکت میکند دید، نه یک مهاجم کاذب. همانطور که لوئی فانخال از آرین روبن در تیم ملی هلند استفاده کرد یا مائوریسیو پوچتینو با لوکاس مورا در تاتنهام انجام میدهد. در منچستریونایتد، جسی لینگارد را در این نقش داریم. اگرچه شاید دقیقاً نتوان او را بهعنوان یک مهاجم کاذب معرفی کرد. لینگارد مدافعان میانی را از موقعیت خودشان بیرون میکشد، اما به عمق نمیزند. در واقع لینگارد نقش فضاسازی در خط حمله را برعهده دارد.
جایگاه واقعی False ۹
به نظر میرسد بعد از ۱۲۵ سال نقش Fasle ۹ به جایگاه واقعی خودش رسیده است. این نقش باعث میشود یک مهارت غیرمعمول تبدیل به یک برتری شود. با این حال تاکتیک استفاده از مهاجم کاذب معمولاً در شرایط بسیار خاصی استفاده میشود و منجر به این خواهد شد که در فاز حمله فرمهای متعددی ببینیم، اما منطقیتر این است از یک بازیکن با خصوصیات تهاجمی بیشتر در پست مهاجم کاذب استفاده شود، نه مثل زمانی باشد که سسک فابرگاس در تیم ملی اسپانیا تبدیل به False ۹ شد. در هر صورت ثابت شده استفاده از این تاکتیک در طولانیمدت انجام نمیشود، اما روش مؤثری برای برهم زدن تاکتیک و دفاع حریف است.