۰
پنجشنبه ۱۵ اسفند ۱۳۹۸ - ۱۱:۲۶
۰ |
۰
۰
زمان مطالعه: ۱ دقیقه
با انتشار ویروس کرونا، لیگ نوزدهم حرفهای نیز در پایان هفته ۲۱ خود و در حالی که چند تیم یک بازی عقب مانده داشتند، تعطیل شد. همین موضوع بهانهای شد تا نگاهی داشته باشیم به تاریخچه لیگهای نیمه تمام فوتبال ایران.
خبرورزشی/ امیرعباس واسعی؛ با گذشت یک هفته از تعطیلات، هنوز کسی تکلیف آیندهاش را نمیداند و همین بلاتکلیفی در فدراسیونی که رئیس هم ندارد و انتخاباتش روی هواست، باعث بروز و رشد شایعهای شد؛ احتمال ناتمام ماندن لیگ...
استدلال باورمندان به این شایعه این است که اولاً معلوم نیست ویروس کی ریشهکن شود و مردم بتوانند به زندگی عادی برگردند. در ثانی، برنامه لیگ قهرمانان AFC و انتخابی جام جهانی فیفا هم هست و سال بعد عملاً از یک جایی به بعد امکان برگزاری مسابقات - حتی ۳ روز یکبار - هم نیست و جالبتر اینکه از اینجا طرفداران این نظریه به دو قسمت تقسیم میشوند: گروه اول میگویند با همین نتایج و جدول لیگ را خاتمه یافته اعلام کنند و تکلیف سهمیه آسیا و سقوطکردهها مشخص شود! و گروه دوم با استناد به یکسوم راه باقی مانده و فاصله کم تیمهای قعر جدول (که هر تیمی میتواند با ۳، ۴ برد خود را از منطقه سقوط دور کند) عدالت را در حفظ همین ۱۶ تیم و اضافه شدن دو تیم صعود کرده لیگ یک و برگزاری لیگ ۱۸ تیمی در سال بعد میدانند. اتفاقی که تجربهاش کردیم و ثابت شد نه امکاناتش را داریم و نه آدمش را....
اما مگر کسی در این فوتبال «تاریخ» میخواند؟ اصلاً مگر کسی در میان این مدیران و مربیان و بازیکنان، اهل عبرتآموزی از خطاهای گذشته است؟
برای یادآوری به این دوستان هم که شده بد ندیدیم مروری کنیم بر تمام لیگهای نیمهکاره در این آب و خاک. شاید بسیاری از کشورهای جهان از یک اتفاق در این حجم و وسعت، سریال و فیلم بسازند، کتاب بنویسند، دانشگاه تأسیس کنند و تحقیق پشت تحقیق...، اما ما اهل این سوسولبازیها نیستیم و آنچه برای آنها آرزوست، برای ما خاطره است!
در کشور کارهای نیمهکاره و مردان متخصص ناتمامگذاری، به هر دلیل و بهانه که بخواهید لیگ تعطیل شده و آب هم از آب تکان نخورده! نه خانی رفته و نه خانی آمده! باور ندارید؟ تا انتهای مطلب با ما بمانید.
***اولین تجربه فوتبال ایران در لیگ - به معنای اصلی کلمه که مسابقات سراسری رفت و برگشتی بین باشگاههای مختلف از شهرهای مختلف - به سال ۱۳۴۹ برمیگردد. ما قبل از آن تا چند دهه مسابقات قهرمانی کشور به شکل استانی یا کلنی داشتیم و برخی شهرها برای انتخاب این تیم منتخب، مسابقه باشگاهی در زیرمجموعه خود داشتند. تهران، مشهد، آبادان، شیراز، اهواز، تبریز و... که بهترینها را از دل مسابقات داخلی خود برگزیده و با تیم منتخب بهنام استانشان در مسابقات مرکزی بهطور مجتمع شرکت میکردند.
سال ۱۳۴۹ با طرح فدراسیون قرار شد به جای تیم کلنی، تیم باشگاهی قهرمان هر استان یا شهر بیاید و البته همه شهرها که تیم قوی نداشتند، پس به انتخاب خود فدراسیون و البته با استقبال و رعایت قواعد از طرف باشگاهها، ۸ تیم به صورت دورهای و در دو گروه لیگ اول «منطقهای» یا «ایران» را استارت زدند و در نهایت تاج اول شد، پاس دوم و پرسپولیس سوم.
پس از دو دوره، در سال ۵۰ و با قهرمانی پرسپولیس پرونده لیگ ایران بسته شد و فدراسیون با اعزام کارشناسان به لیگهای معتبر جهان، شروع به بررسی نقاط ضعف و قوت کرد و طبق برنامه از سال ۱۳۵۲ اولین لیگ واقعی ایران با نام «تخت جمشید» و با حضور ۱۲ تیم در یک گروه، به راه افتاد و تیمها مثل همه دنیا رفت و برگشتی با هم بازی کردند.
شهباز شانس قهرمانی را از دست داد
اولین لیگ نیمهکاره هم مربوط به همین «تخت جمشید» است. دوره «ششم» لیگ تخت جمشید که «هشتمین» تجربه لیگ در ایران بود، برای فصل ۱۳۵۷-۱۳۵۶ برنامهریزی شده بود، اما شهریور ۱۳۵۷ با اوجگیری حوادث منجر به انقلاب اسلامی لیگ تخت جمشید تعطیل شد. اتفاقی که در آن شرایط اجتنابناپذیر مینمود و در واقع فوتبال یا سینما یا هر «اینترتیمنت» دیگری جزو اولویتهای مردم در آن روزگار نبود که بخواهد ادامه پیدا کند.
روزی که لیگ ششم تخت جمشید نیمهکاره ماند، شهباز تهران در پایان هفته سیزدهم صدرنشین بود و حسین فرکی مهاجم پاس با هفت گل آقای گل. پاس مدافع دو دوره قهرمانی متوالی در این فصل بود و در کل ۵ دوره عمر لیگ تخت جمشید دو قهرمانی برای پاس، دو جام برای پرسپولیس و یک عنوان نصیب تاج شده بود.
تیر دروازهها را کندند، لیگ تهران ناتمام ماند!
تا یک دهه بعد از انقلاب کشور درگیر دفاع مقدس بود و باز جایی برای فوتبال وجود نداشت. البته مسابقات شهرها برگشت و از سال ۶۴ مسابقات کلنی و منتخب استانی هم با نام «قدس» داشتیم، اما اولین لیگ بعد از انقلاب در فصل ۶۸-۶۹ با نام «قدس» و با حضور ۲۲ تیم در دو گروه برگزار شد. با یک وقفه یکساله، این لیگ جای خود را از فصل ۷۱-۷۰ به لیگ آزادگان داد.
در دهه ۶۰ دومین حادثه که منجر به نیمهکاره ماندن مسابقات شد، در جام باشگاههای تهران رخ داد. بعد از انقلاب یک شهرآورد - یادبود مرحوم داناییفرد - با هجوم تماشاگران به زمین نیمهکاره مانده بود و در مسابقات داخلی بسیاری شهرها و استانها به کرات بازیها کنسل و به تعویق میافتاد و یا به کل نیمهکاره رها میشد، اما خب همه نگاهها به پایتخت بود و در تهران این حادثه در سال ۱۳۶۳ رخ داد. در بازی معروف پرسپولیس- پاس که تماشاگران به زمین آمدند و تیر دروازهها را در شیرودی (امجدیه سابق) کندند! تا آن روز و در پایان هفته هفتم، پرسپولیس و استقلال هم امتیاز با هم و بهخاطر تفاضل گل تیمهای اول و دوم جدول بودند و بدون باخت.
مسابقات باشگاههای تهران در دهه ۶۰ از نظر حساسیت و اهمیت و مکانی برای انتخاب تیم ملی، جانشین لیگ سراسری بود و به همین دلیل همه فوتبالیها در سراسر کشور دنبالش میکردند. سال ۶۰ در اولین دوره پرسپولیس قهرمان شد، سال ۶۱ هما، ۶۲ و ۶۴ استقلال و از ۶۵ تا ۶۹ پنج دوره متوالی پرسپولیس و سال ۷۰ با قهرمانی استقلال پرونده این جام بسته شد و تیمهای تهرانی در لیگهای دسته اول، دوم و سوم آزادگان مستتر شدند.
پرسپولیس کنار کشید، لیگ ناقص شد
در دهه ۷۰ اتفاقی که برای استقلال افتاد، سر پرسپولیس آمد! سرخها که در ادوار پنجم (۱۳۷۴) و ششم (۷۶-۷۵) لیگ آزادگان قاطعانه قهرمان شده بودند، لیگ هفتم را به دلیل داشتن ۱۳ ملیپوش و طولانی شدن مسابقات انتخابی جام جهانی ۹۸ از دست دادند. ایران در آن سال ۱۷ مسابقه برگزار کرد و ۸ آذر ۷۶ با حادثه ملبورن برای اولینبار بعد از انقلاب به جام جهانی رفت، اما بهای این شیرینی را پرسپولیس با از دست دادن «سومین» قهرمانی متوالی داد! وقتی تیم رقیب ۱۵ بازی در لیگ هفتم (۷۷-۷۶) آزادگان کرده بود، پرسپولیس فقط ۴ بازی داشت و در پایان دور رفت-، چون عملاً مشخص شد فرصتی برای برگزاری بازیهای معوقه پرسپولیس وجود ندارد- فدراسیون پرسپولیس را کنار گذاشت تا عابدزاده، نکیسا، محرمی، میناوند، پیروانی، نادر محمدخانی، شاهرودی، سعداوی، استیلی، مهدویکیا، سراج، کاویانپور و... به راحتی فقط در بازیهای ملی تمرکز کنند. تازه باقری و دایی هم از پرسپولیس به اروپا رفته بودند!
در غیاب پرسپولیس قهرمانی به استقلال حجازی رسید و برای آنکه ثابت شود اگر سرخها در لیگ میماندند (با آن همه ملیپوش) به راحتی قهرمان میشدند، شاگردان علی پروین فصول هشتم (۷۸-۷۷) و نهم (۷۹-۷۸) لیگ آزادگان را هم قاطعانه قهرمان شدند و سال ۷۸ دبل کردند (لیگ + حذفی). به عبارت دیگر، اگر آن لیگ برایشان نیمهکاره نمیماند با ۵ قهرمانی متوالی رکورد باشگاههای تهران خود را تکرار میکردند.
در سال ۸۰ و پایان دوره دهم لیگ آزادگان، عنوان سطح اول فوتبال ایران به «برتر حرفهای» تغییر کرد و امروز که نوزدهمین دوره این مسابقات را پشت سر میگذاریم، هنوز لیگ برتر سابقه نیمهکاره رها شدن نداشته، اگرچه تعویق و کنسلی مسابقات جزء لاینفک هر هفته برگزاری آن بوده است! و حالا اگر لیگ نیمهکاره بماند، کلکسیون تاریخی ما تکمیل میشود تا در هر دهه و هر عنوان لیگی خودمان یک بار این شرایط را تجربه کرده باشیم.