با قرارداد قرضی پیام نیازمند با سپاهان که یکسال پیش به دراماتیکترین شکل ممکن اصفهان را ترک کرده بود تقریبا تمام بازیکنانی که چند فصل اخیر به عنوان لژیونر راهی اروپا و کشورهای عربی حوزه خلیجفارس شدند به لیگ ایران برگشتند. مهدی قایدی که سال گذشته راهی لیگ امارات شد به اضافه محمد محبی که به لیگ پرتغال رفته بود آبیپوش شدند، بیرانوند به پرسپولیس برگشت، فرشید اسماعیلی از قطر راهی فولاد شد و چندین بازیکن دیگر تا آستانه بازگشت به فوتبال ایران آمدند.
سال گذشته هم چند بازیکن بعد از یک دوره کوتاه بازگشتند. بازیکنانی نظیر روزبه چشمی و شهریار مغانلو و سایرین. در این بین چند بازیکن هم پس از سالها حضور در فوتبال اروپا و کشورهای عربی و شرق آسیا راهی تیمهای ایرانی شدند. از جمله رامین رضاییان و کاوه رضایی و مرتضی پورعلیگنجی که البته قابل مقایسه با آنهایی که یکسال یا نهایتا دو سال در فوتبال خارج از کشور دوام آوردند، نیستند.
این وضعیت لژیونر شدن و رفت و برگشتهایی که رقمهای میلیاردی بابتش جابهجا میشود، عجیب و سوالبرانگیز است. به تازگی یک رسانه اماراتی گزارش داده قرارداد قرضی مهدی قایدی برای یکسال با استقلال یک و یکدهم میلیون درهم بوده است. محمد محبی با ۲۰۰ هزار یورو قرضی به استقلال آمده و نیازمند هم احتمالا با ارقامی در همین حدود دوباره زردپوش شده است. بازیکنان آزاد هم با رقمهای گزافی به لیگ ایران بازگشتند. برای بیرانوند صحبت از چند ده میلیارد است و برای کاوه رضایی نیز همچنین.
اینکه چرا بازیکنان ایرانی در کشورهای دیگر موفق ظاهر نمیشوند یک بحث است و اینکه چرا بازیکن ناموفق گرانتر از قبل میشود یک بحث دیگر. در مورد اول میتوان گفت احتمالا شرایط تمرینی و فشاری که بازیکنان ایرانی در لیگ داخلی متحمل میشوند نسبتی مخصوصا با لیگهای حتی درجه دو و سه اروپایی ندارد و بازیکنان ایرانی خیلی زود از لحاظ بدنی از بقیه تیم جا میمانند. بازیکنان در لیگ ایران احتمالا شرایط راحتتری را تجربه میکنند تا پرتغال، بلژیک و حتی امارات. همچنین میتوان به کیفیت یادگیری اصول پایهای اشاره کرد.
بسیاری از کارشناسان فوتبال ایران معتقدند بازیکنان ایرانی با وجود استعداد بالا به دلیل آموزش ناصحیح در دوران کودکی و نبود یک سیستم آکادمیک برای پرورش، در بزرگسالی و در اوج پختگی در یکسری مسائل اصولی لنگ میزنند. همین است که نمیتوانند خودشان را با فوتبال روز دنیا وفق دهند و مربیان هم حاضر نمیشوند روی آنها ریسک کنند. جدا از مسائل فنی باید به نقش واسطهها نیز اشاره کرد.
واسطههایی که با ارقامی بسیار کم بازیکن را برای حضور در فوتبال اروپا وسوسه میکنند با این هدف که یکی، دو سال بعد او را به عنوان لژیونر و با رقمی بالاتر و به صورت ارزی به یک تیم لیگ برتری برگردانند. تجارتی مشخصا برای کسب سود بیشتر و البته به فنا دادن بازیکن. بازیکنی که البته گاهی آگاهانه در این سیستم حضور پیدا میکند و از لحاظ مالی هم حسابی منتفع میشود، چراکه میداند پولی که در ایران به او پرداخت میشود، به عنوان بازیکنی که در رزومهاش حضور در فوتبال خارج از کشور، ولو یک تیم درجه دو و سه درج شده، چندین برابر پولی است که در فوتبال اروپا به او پرداخت میشود.
با همه اینها باید توی چشم نبودن و درد غربت و تنهایی و اجبار به رعایت سبک زندگی حرفهای را هم اشاره کرد. بازیکن ایرانی که عادت دارد در همه امور باشگاه دخالت کند و باند بسازد و بزرگتری کند و با حمایت برخی رسانهها موفقتر از آنچه هست نشان داده شود، به یکباره خودش را در شرایطی میبیند که نه کسی حاضر است برایش سر و دست بشکند و نه چارهای جز بالا بردن کیفیت بازی برای ماندن در ترکیب اصلی دارد. اینچنین است که بازیکنان اگر بخواهند لژیونر شوند یا ابتدا به ساکن راهی لیگهای عربی میشوند، چون هم پول خوب میگیرند، هم میتوانند دبیگردی و دوحهگردی کنند و هم تمرینات آسانتر است. اگر هم راهی اروپا شدند خیلی زود دست از پا درازتر برمیگردند و از همه بدتر به عنوان بمب نقلوانتقالاتی معرفی میشوند.
جالب است که برخی از این بازیکنان بهانه دیده شدن در سال جام جهانی را مطرح میکنند و میگویند به ایران بازگشتهاند تا بیشتر فرصت بازی داشته باشند. اظهارنظری که در نگاه اول درست اما این سوال را پیش میآورد که آیا امکان دارد بازیکنی در لیگ پرتغال یا بلژیک فیکس باشد و توسط سرمربی تیم ملی دیده نشود؟
در چند ماه گذشته بسیاری از کارشناسان و هواداران با احتساب همین لژیونرهایی که مدام مثل لشکر شکست خورده در حال بازگشت به ایران هستند، گفتهاند نسل فعلی فوتبال ایران بهترین نسل است، چون بیشتر از هر دوره دیگری لژیونر دارد! هر قدر دیگران میگفتند فوتبال ایران نهایتا ۵ لژیونر قابل توجه دارد که شامل مهدی طارمی، سردار آزمون، علیرضا جهانبخش، علی قلیزاده و یک نفر از بین میلاد محمدی و صادق محرمی و دو، سه بازیکن دیگر میشود، گوش کسی بدهکار نبود. حالا با بازگشت ۴، ۵ بازیکن که همین فصل پیش عنوان پرطمطراق لژیونر را دنبال نام خودشان میدیدند، مشخص شده عیار واقعی بازیکنانی که راهی لیگهای کشورهای دیگر میشود، چقدر است.