«هاکا» در سراسر جهان نمادین است. اگر به راگبی علاقه دارید، احتمالاً می‌دانید که سیاهپوش‌ها (تیم راگبی نیوزیلند) قبل از شروع هریک از بازی‌های راگبی، هاکا اجرا می‌کنند. اما آیا می‌دانید چرا این کار را انجام می‌دهند؟

دلایل متعددی وجود دارد؛ و به این واقعیت برمی‌گردد که هاکا برای مردم بومی نیوزیلند مهم است؛ «مائوری‌ها». این بخشی مهم و نمادین از تاریخ و سنت‌ آن‌ها است. در ادامه در مورد فرهنگ مائوری با نگاهی به معنی و اهمیت هاکا بیشتر می‌خوانیم.

هاکا در ابتدا یک رقص جنگی بود

اولین هاکا توسط قبایل مختلف مائوری به عنوان رقص جنگی ایجاد و اجرا شد. هاکا یک فریاد جنگی اجدادی است و به دو دلیل در جبهه‌های جنگ اجرا می‌شد. اول، از هاکا برای ترساندن رقبا استفاده می‌شد. رزمندگان از حالات چهره پرخاشگرانه مانند چشم‌های برآمده و تکان دادن زبان استفاده می‌کردند، سلاح‌های‌شان را تکان می‌دادند و غرش می‌کردند و فریاد می‌زدند. دلیل دوم به خاطر روحیه خودشان بود. آن‌ها معتقد بودند که با این کار از خدای جنگ می‌خواهند تا به آن‌ها کمک کند تا در نبرد پیروز شوند. این رقص به آن‌ها جسارت و قدرت می‌داد. به این نوع هاکا، «پروپرو هاکا» می‌گویند.

هاکا با گذشت زمان معانی جدیدی به خود گرفت

با گذشت زمان، هاکا تکامل یافت و از آن برای چیزی فراتر از نبردها استفاده شد. راهی برای گرد هم آمدن جوامع و نمادی برای اجتماع و قدرت شد. به این نوع هاکا، «نگری هاکا» می‌گویند. بر خلاف پروپرو، در نگری از سلاح استفاده نمی‌شود. هدفش متفاوت است: به جای ایجاد ترس، صرفاً برای حرکت دادن اجراکنندگان و بینندگان از نظر فیزیولوژیکی انجام می‌شود. این هدف متفاوت در نحوه اجرای آن منعکس می‌شود. حرکات آن‌ها آزادتر است و به هر شرکت‌کننده این آزادی را می‌دهد که در حرکات خود ابراز وجود کند. هم زن و هم مرد می‌توانند هاکا را انجام دهند. موارد خاصی وجود دارد که فقط برای زنان ساخته شده است.

هاکا در نیوزیلند به دلایل مختلف انجام می‌شود. در سطح ملی در رویدادهای مهم اجرا می‌شود. نمونه خوبش بازی‌های راگبی است که در شروع هر مسابقه هاکا اجرا می‌شود. همچنین به دلایل شخصی نیز قابل اجراست. در مراسم عروسی، مراسم خاکسپاری، رویدادهای محلی و زمان‌هایی که احترام و همبستگی لازم است، برای مهمانان ویژه انجام می‌شود. هاکا منحصر به مائوری نیست. هرکسی می‌تواند در اجرای هاکا شرکت کند، البته به شرط اینکه هاکا را با جدیت و احترامی که سزاوار آن است اجرا کنند و اجراکنندگان از آنچه انجام می‌دهند و معنای آن آگاه باشند.

تاریخچه کاماته هاکا

«کاماته» هاکایی است که بیش از همه توسط تیم راگبی نیوزیلند هنگام بازی با تیم‌های بین‌المللی اجرا می‌شود. این یک هاکای تشریفاتی است و توسط ته‌راوپاراها نوشته شده است. این هاکا جشن پیروزی زندگی بر مرگ است. ته‌راوپاراها پس از اینکه با مخفی شدن در یک گودال تاریک مواد غذایی از مرگ به دست قبایل دشمن «نگاتی مانیاپوتو» و «وایکاتو» به سختی فرار کرد، این هاکا را ساخت. وقتی از آنجا بیرون آمد نور و رئیس قبیله دوست به استقبالش آمدند. خط اول معروفش «کا ماته، کا ماته! کا اورا! کا اورا!» اینطور ترجمه می‌شود: «شاید بمیرم! شاید بمیرم! ممکن است زندگی کنم! ممکن است زندگی کنم!» و سطر آخر، «ا، اوپانه، کا اوپانه، ویتی ته را! های!» اینطور ترجمه می‌شود: «یک قدم به سمت بالا، دیگری ... خورشید می‌درخشد! بلند شو!»

مطالعات نشان داده‌اند که حالات بدنی نتایج ذهنی ایجاد می‌کنند و اگر هاکا به خوبی اجرا شود بازیکنان ورزشی را آماده می‌کند تا در بازی عملکرد خوبی داشته باشند. این یک پیشنهاد یا چالش برای تیم مقابل است که با آمادگی و قاطعیتِ برابر پاسخ دهد. ایستادن حریف در حالتی قاطع و نه خیلی نزدیک، پاسخ بسیار مناسبی است.

اگر پاسخ‌دهندگان نادیده بگیرند یا بی‌احترامی کنند، نتیجه در زمین ورزشی هم احتمالاً باعث بی‌احترامی می‌شود. اگر آن‌ها چالش را در چارچوب پروتکل‌های پذیرفته شده مائوری پاسخ دهند، بسیار مورد احترام خواهند بود. با این حال، اگر آن‌ها خیلی نزدیک شوند یا ازدحام کنند و جو را بر هم بریزند، خطر واقعی دشمنی با اجراکنندگان شدیداً آن‌ها را تهدید می‌کند. به همین دلیل است که پروتکل‌های آیینی مهم هستند.