قانونگذار در مبحث دهم از بخش دیات قانون مجازات اسلامی و از ماده ۶۳۵ تا ۶۴۶ قانون مجازات اسلامی به بحث دیه دست و پا پرداخته است.

نرخ دیه در خصوص نوع آسیب و نوع جنایت وارد شده بر پا متفاوت است.

 دیه مربوط به جراحات پا

یکی از مهم‌ترین اطلاعات حقوقی که باید بدانید، مبحث دیه است. به عنوان یکی از مجازات‌های اصلی مقرر شده در قانون مجازات اسلامی تعیین می‌شود البته اصولا مختص جنایات غیر عمد بوده و در خصوص جنایات عمدی که قصاص امکان‌پذیر نباشد یا توافقی بین طرفین شکل گرفته باشد نیز جاری است‌.

مطابق قانون مجازات اسلامی پا از اعضای بدنی است که دارای دیه معین است به این ترتیب که دیه یک پا نصف دیه کامل و دیه دو پا دیه کامل می‌باشد و با توجه به تعیین نرخ دیه به عنوان مثال دیه یک پا ۴۵۰ میلیون تومان و دیه هر دو پا ۹۰۰ میلیون تومان است و بنابراین دیه جراحات وارد شده به پا اینطور تعیین می‌شود:

• حارصه یعنی جراحاتی که به شکل خراش پوست پا بدون جاری شدن خون باشد یک صدم دیه یک پا یعنی ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌باشد.
• دامیه جراحتی است که کمی وارد گوشت پا شده باشد موجب خونریزی کم یا زیاد شده باشد دیه دامیه پا دو صدم دیه یک پا یعنی ۹ میلیون تومان است.
• متلاحمه یعنی جراحتی که در آن بریدگی عمیق گوشت پا اتفاق افتاده باشد که البته این بریدگی به پوست نازک روی استخوان نرسیده؛ دیه متلاحمه پا سه صدم دیه یک پا یعنی ۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.
• سمحاق جراحتی است که عمق آن به پوست نازک روی استخوان می‌رسد که موجب ۴ صدم دیه یک پا یعنی ۱۸ میلیون تومان است.
• موضحه جراحتی است که باعث می‌شود پوست نازک روی استخوان کنار رفته و استخوان دیده شود دیه موضحه پا ۵ صدم دیه یک پا یعنی ۲۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.

میزان دیه جراحات موجب بخیه با توجه به نوع جراحت وارده و عمق آن از یک صدم دیه کامل شروع شده و حداکثر آن یک سوم دیه کامل همراه با ارش در جراحت دامغه می‌باشد.

تغییراتی که در رنگ پوست پا ایجاد می‌شود و موجب کبودی می‌گردد یکی از مواردی است که قانونگذار برای آن دیه تعیین کرده است.

در ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی در تعیین دیه کبودی از جمله کبودی ساق پا مقرر شده دیه صدماتی که موجب تغییر رنگ پوست می‌شود به شرح ذیل است:

سیاه شدن پوست صورت ۶ هزارم کبود شدن آن ۳ هزارم و سرخ شدن آن یک و نیم هزارم دیه کامل

و تغییر رنگ پوست سایر اعضا حسب مورد نصف مقادیر مذکور در بند الف.

با توجه به این ماده تعیین دیه کبودی پا بدین ترتیب است که باید ابتدا ۳ هزارم دیه کامل را حساب کرد که با توجه به مبلغ دیه که ۹۰۰ میلیون تومان است ۳ هزارم دیه کامل ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بوده که با توجه به بند ب ماده ۷۱۴ در دیه پایین مبلغ نصف می‌شود و بنابراین دیه کبودی پا یک میلیون و سیصد و پنجاه هزار تومان است.

تورم پا ممکن است با تغییر رنگ پوست یا بدون آن اتفاق افتد مطابق ماده ۷۱۵ قانون مجازات اسلامی نرخ دیه تورم پا مقرر شده است؛ صدمه‌ای که موجب تورم بدن سر یا صورت گردد ارش دارد و چنانچه علاوه بر تورم موجب تغییر رنگ پوست نیز گردد حسب مورد دیه و ارش تغییر رنگ به آن افزوده می‌شود.

چنانچه صدمه‌ای وارد شده صرفا موجب تورم شود تنها ارش پا به وی تعلق می‌گیرد؛ ارش پا برخلاف دیه که نرخ مشخصی در قانون دارد، توسط قاضی پرونده و بعد از اعلام نظر پزشکی قانونی تعیین می‌شود و دارای نرخ ثابت و معین نیست.

در خصوص دیه دررفتگی استخوان در ماده ۵۷۱ قانون مجازات اسلامی اینطور شرح داده شده که در رفتگی استخوان از مفصل در صورتی که موجب شلل یا از کار افتادگی کامل عضو نگردد موجب ارش و در غیر این صورت موجب دو سوم دیه همان عضو و در صورت درمان بدون عیب موجب چهار پنجم از دو سوم دیه آن عضو می‌باشد.

بنابراین اگر در رفتگی استخوان پا موجب از کار افتادگی کامل پا نشود مبلغ ارش توسط قاضی پرونده پس از بررسی نظر پزشکی قانونی تعیین می‌شود.

در حالی که در رفتگی استخوان پا موجب از کار افتادگی کامل پا شود و این از کار افتادگی درمان نشده یا با عیب درمان شود دو سوم دیه یک پا تعیین می‌شود که با توجه به نرخ دیه یک پا مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان خواهد بود.

و در صورتی که در رفتگی استخوان پا موجب از کار افتادگی کامل شود و این از کار افتادگی درمان شده یا بدون عیب درمان شود منجر به چهار پنجم از دو سوم دیه آن عضو می‌شود که مبلغ ۲۴۰ میلیون تومان خواهد بود.

دیه شکستن استخوان پا یک پنجم دیه یک پا بوده که با توجه به نرخ دیه پا مبلغ ۹۰ میلیون تومان است و اگر شکستگی استخوان پا بدون عیب درمان شود دیه آن چهار پنجم دیه شکستن استخوان یعنی ۷۲ میلیون تومان خواهد بود.

همچنین دیه خرد شدن استخوان پا یک سوم دیه یک پا بوده که مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان است و در صورتی که خرد شدن استخوان بدون عیب درمان شود آن چهار پنجم دیه خرد شدن استخوان یعنی ۱۲۰ میلیون تومان خواهد بود.

دیه ترک برداشتن استخوان پا چهار پنجم دیه شکست استخوان پا است که با توجه به نرخ دیه شکستن استخوان یعنی ۹۰ میلیون تومان مبلغ ۷۲ میلیون تومان تعیین خواهد شد.

بر اساس مواد ۶۴۴ و ۶۴۶ قانون مجازات اسلامی دیه فلج کردن هر پا دو سوم دیه آن پا می‌باشد که با توجه به نرخ دیه مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان خواهد بود.

همچنین دیه فلج کردن انگشتان پا نیز دو سوم دیه همان انگشتر است پس دیه فلج کردن یک انگشت ۶۰ میلیون تومان خواهد بود.

قطع کردن انگشتان پا و قطع کردن پا نیز بر اساس حکم ماده ۶۴۶ قانون مجازات اسلامی همانطور که اشاره شد تعیین می‌شود و بنابراین قطع کردن هر پا از قوزک موجب نصف دیه کامل یعنی ۴۵۰ میلیون تومان و قطع کردن تمام انگشتان یک پا از انتهای انگشتان نصف دیه کامل یعنی ۴۵۰ میلیون تومان خواهد بود.

اگر پایی که دارای انگشت است از قسمت بالای قوزک قطع شود علاوه بر نصف دیه کامل ارش نیز برای فرد آسیب دیده تعیین می‌شود و دیه قطع کردن هر انگشت پا یک دهم نرخ دیه کامل یعنی ۹۰ میلیون تومان خواهد بود.

دیر قطع کردن هر بند از انگشتان پا غیر از ۶۰ یک سوم دیه آن انگشت یعنی ۳۰ میلیون تومان و دیه قطع کردن هر بند انگشت از شست پا نصف دیه آن می‌باشد.

دیه قطع کردن پایه فلج یک سوم دیه آن یعنی ۱۵۰ میلیون تومان و دیه قطع کردن انگشت فلج پا یک سوم دیه آن یعنی ۳۰ میلیون تومان است.